Tarihin en eski ticaret yollarından biri İpek Yolu’dur. Çin’den Avrupa’ya kadar kervanların yol aldığı bu yolun hâkimiyetini elinde bulunduran devletler zenginleşmişler, buna karşılık yol üzerindeki önemli noktalara kervansaraylar, hanlar yapmayı; yolun güvenliğini sağlamayı kendilerine bir görev bilmişlerdir. İpek Yolu’nun büyük bir kısmı Türkistan coğrafyasından geçtiğinden başlangıçtan 19. yüzyıla kadar da İpek Yolu’nu kontrol eden Türkler olmuştur. Türkler yol üzerindeki hâkimiyetini ...

Kıbrıs Meselesi, bilhassa 1950 sonrası Türkiye’nin iç siyasal gelişmelerini etkilediği gibi dış ilişkilerini de önemli ölçüde etkilemiştir. Bu bağlamda 1955 Londra Konferansı ile başlayan Türkiye’nin Kıbrıs meselesine doğrudan, fiilen dâhil olma süreci, 1959 Zürih ve Londra Antlaşmalarında garantör devletlerden biri olarak uluslararası sözleşme metininde yer almasıyla pekişmiş ve 16 Ağustos 1960’da Kıbrıs’ta toplumların ortaklığı esasına dayalı bir Cumhuriyet’in ilan edilmesi ...

Efsaneler, insanın kendisiyle, ailesiyle, toplumla, din ve Allah’la ilgili olan düşüncelerinin oluşup sistemleşmesinde önemli rol oynarlar. Halk, efsanelerden güç alır. Günlük olaylardan toplumun tamamını derinden etkileyen tarihi hadiselere kadar efsaneler hayatın içindedir. Yeri gelince bir efsane, okul dışı eğitimde önemli bir “örnekleme aracı” olarak kullanılır. Allah’ın varlığı ve birliği hususunda şek ve şüphenin yerinin olmadığı anlatılırken hemen Allaha isyan eden ...

Eski Türk boy ve topluluklarına ait (Kök) Türk harfli yazıtların önemli bir kısmı bugün Asya Kıtası’nın farklı bölgelerinde bulunmaktadır. Önceleri bilim dünyasında yalnızca Türk kağan ve kumandanlarına ait bazı yazıtlar (Köl Tigin Yazıtı, Bilge Kağan Yazıtı, Bilge Tonyukuk Yazıtları; genel adıyla Yenisey Yazıtları ve Talas Yazıtları) bilinirken bugün gelinen noktada (Kök) Türk harfli yazıtların sayısı yüzlerle ifade edilir duruma gelmiştir. ...

Dede Korkut Hikâyeleri”nde kurt kültü olması, kurt yüzünün mübarek olması İslami bir motif değil, Şamanizm inancına ait motiftir; İslamiyet hiçbir hayvanı kutsamaz, totem ve ongunları caiz görmez. Kurdun kutsallığı ve kurt kültü Şamanizm dairesinde teşekkül etmiş, İslam dairesine giren Türk şubelerince bu özellik kabul ettikleri yeni dine uygun olarak yeniden yorumlanmış ve “Dede Korkut Hikâyeleri”ne kurdun bu vasfı taşınmıştır. Yakutlarda ...

TÜRKMENİSTAN’DA DEDE KORKUT ARAŞTIRMALARI: DÖNEMLER, İSİMLER VE EĞİLİMLER Türkmenistan’da Dede Korkut’la ilgili ilk ve kayda değer çalışmalar, Sovyetler Birliği Dönemi’nde başlar. Ancak bu dönemde araştırmaların inişli çıkışlı bir seyir izlediği görülür. Sovyet yönetimi bazen Dede Korkut araştırmalarını serbest bırakırken bazı dönemlerde ise yasaklama yoluna gitmiştir. Bu yüzden Türkmenistan’da “Dede Korkut Kitabı”yla ilgili önemli çalışmalar, 1980’lerden sonra yayımlanabilmiştir. 1990’larda ise Türkmenistan’da ...

Türk dünyasındaki destanlarda coğrafi farklılıklara rağmen meydana gelen ortak paydalar, destan kahramanlarının “birey” olarak değil, “toplumu temsil eden bir kahraman” olarak ortaya çıkmasından kaynaklanmaktadır. Oğuz Kağan ile başlayıp Dede Korkut ile devam eden Batı Türkleri yani Oğuzların ortak alp tipini birçok destanda görmekteyiz. Her ne kadar Dede Korkut’ta yer alan hikâyeler, Müslüman Türk toplumunu anlatsa da Türklerin İslamlaşmadan önceki yaşantılarının ...

Bugünkü Afganistan coğrafyasının en eski halklarından birisini Türkler teşkil etmektedirler. 1747 yılında bugünkü Afganistan kurulmaya başlanmıştır. Bu tarihten itibaren burada yaşayan Türkler, kendi dil ve edebiyatlarını korumada devlet erkinden faydalanamamışlardır. Aksine hâkim devlet erki, türlü baskılar ve engellemeler yapmıştır. 1960’lı yıllardan itibaren Türkler arasında artan bireysel ve toplumsal itirazlar, mevcut ortamın da kısmen uygun hâle gelmesiyle, semereler vermeye başlamıştır. Bu ...

DAĞLIK ALTAY BÖLGESİ YAZITLARI: YENİ OKUMA VE ANLAMLANDIRMA DENEMELERİ Eski Türk yazıtlarının Dağlık Altay bölümü çalışmaları, XIX. yüzyılın ilk çeyre- ğinde G. İ. Spasskiy’in Çarış Irmağı yakınındaki bir kaya üzerinde ilk Altay bölgesi yazıtını bulmasıyla (1818), başlamıştır. Altay bölgesi yazıtlarıyla ilgili çalışmalar A. P. Okladnikov, K. Seydakmatov, N. A. Baskakov, E. R. Tenişev, V. M. Nadelyayev, S. G. Klyaştornıy, D. ...

Türk dünyasının bin senelik destan geleneğini, tarihini, kültürünü ve dünya görüşünü kendi içinde barındıran Manas Destanı’nda, bugünlerde çağdaş Türk lehçelerinde kullanılmayan birçok kelime geçmektedir. Bu kelimelerden birisi bark kelimesidir. Köktürk harfli yazıtlarda türbe, ve ev anlamlarında kullanılan söz konusu kelime Manas Destanı’nın söylendiği Kırgız Türkçesinde hiç görülmez. Ancak, geçmiş asırların kültürünü, inancını mısralarında korumuş olan Manas Destanı’nda bark kelimesi ‘Söögümdü ...