Æ : (AE) Latince aes’den türemiş, altın ya da gümüş içermeyen Bakır ya
da bronz birimler için kullanılan kısaltma.
Akakia, anexikakia : Ortasında beyaz mendil bağlı mor ipekten silindirik nesne, torba;
içinde ölümü simgeleyen toz bulunurdu.
AR : Nümismatikte gümüş için kullanılan kısaltma. Latince argentum’dan
gelmektedir.
Arka Yüz : Sikkelerde ikinci derecede önemli olan yüz. Üst kalıpla basılan
taraftır.Genellikle sikkelerin değer ölçüleri bu yüzde yer alır.
Asa : Scepter.
Aspron : Grekçe beyaz anlamına gelen 2.9 gr. ağırlığında gümüş sikke.
Aspron Trachy : I. Aleksios (1081-118) döneminde basılan konkav sikke. Ayrıca Billon Aspron Trachyler de basılmıştır.
Assaria : (Assarion) II. Andronikos (1282-1328) ve III. Andronikos (1328-41) Dönemlerinde tedavüle giren hafi f bakır sikke.
Anonim Follis : 10. ve 11. yüzyıllarda basılan ve üzerinde imparatorun adı bulunmayan bakır/bronz sikkeler.
AV : Latince altın anlamına gelen aurum’dan türemiş altın için kullanılan kısaltma.
Basileus : Yunanca “kral” demektir.
Basilikon : II. Andronikos’un (1282-1328) tedavüle soktuğu ufak gümüş sikke.
Billon : Ayarı düşük gümüş sikke.
Chi Rho : (Khristogram) İsa’nın isminin ilk iki harfi ni içeren monogram.
Colobium : Kolobion (Yun.). Kolsuz, kısa tunik. İsa’nın üzerinde görülür.
Darphane : Sikkelerin basıldığı kurumun ya da yerin adı.
Darphane İşareti : Sikkenin nerede, hangi darphanede basıldığını gösteren darp yerinin kısaltılmış hali.
Dekanummium : 10 nummi değerinde bakır sikke.
Despot : 8. yüzyıldan sonra kullanılan imparatorluk ünvanı.”Efendi”, Hükmeden” demektir.
Diadem : İnci ya da mücevher ile süslü, başı alın hizasından çevreleyen imparatorluk tacı. Hükümdarlık simgesi.
Divitision : Khlamys, loros ya da sagion’un altına giyilen uzun kollu ve ayak bileklerine kadar uzun beyaz ya da mor elbise.
Dodekannummium : 12 nummi’ye eşit bakır sikke.
EL : Elektron elementinin nümizmatik yayınlardaki sembolü.
Elektrum : (Yun. Elektron) Altın ve gümüş karışımından meydana gelen bir madenden basılmış sikke. Ayarı düşük altın sikke.
Emmanuel : Genç İsa tasviri
Episkepis : Orans duruşunda Meryem büstü, göğsünde İsa madalyonu yer alır.
Fibula : Pelerini omuzdan tutturmak için kullanılan özel iğne ya da broş.
Follaro : V. Ioannes’in tedavüle soktuğu bakır sikke.
Follis : 40 nummi değerinde bakır sikke.
Globus : İktidar sembolü dünyayı simgeleyen küre.
Haçlı Globus : (Globus Cruciger) Dünya egemenliğini simgeleyen, üzerinde ufak bir haçın yer aldığı küre.
Hale (Nimbus) : Hıristiyanlıkta kutsallığı sembolize eden daire.
Hexagram : İmparator Heraclius döneminde basılan 6.82 gr. ağırlığında gümüş sikke. Altın sikke olan solidus’un 1/12’si değerindedir.
Himation : (Manto) Khiton üzerine giyilen kalın kumaştan uzun pelerin.
Histamenon : II. Nikephoros (963-969) döneminde solidus’un yerini alan standart altın sikke.
Hodegetria : Kollarında çocuk İsa tutan Meryem tipi.
Hyperpyron : I. Aleksios’un tedavüle soktuğu bir yüzü çukur, bir yüzü bombeli altın sikke. Bu sikkeler nümismatik literatüründe “scyphate” (çukur) olarak adlandırılır.
İsa Pantokrator : Sol elinde İncil tutan ve sağ elini takdis pozisyonunda yukarı kaldırmış İsa tasviri.
Khalkitis(isa) : Khalke’deki İsa tasvirinin benzeri olduğu için bu isim ile anılmaktadır. Burada İsa sakallı, kolobion ve himation giyimlidir. Sağ elini takdis pozisyonunda yukarı kaldırmış, sol elinde İncil tutmaktadır.
İsa, Antiphonetes : Dizlerine kadar gösterilmiş İsa fi gürü. İsa sakallı, haç nimbuslu, tunik ve himation giyimlidir. Sağ elini takdis pozisyonunda yukarı kaldırmış, sol elinde incil tutar.
Kalıp Yönü : Bir sikkenin arka yüzünün, ön yüze göre ekseni. Ok, saat ya da derece ile ifade edilebilir.
Kalkoprateia : (Hagiosoritissa) Meryem’in yarım sağa dönük ve dua eder biçimde ellerini kaldırmış tipi.
Kesim : Sikkenin alt kısmında zemin çizgisinin altındaki boşluk, bazen kesim çizgisi ile ayrılmıştır.
Khiton : Elbise altına giyilen tunik.
Khlamys : Uzun mor pelerin, sağ omuzda fi bula ile tutturulur.
Konstantinopolis : İstanbul kentinin kişileştirilmiş şekli. Miğferli, bir elinde mızrak, diğerinde globus ya da nike fi gürü tutan oturan kadın şeklinde tasvir.
Kontrmark : Basılmış ve piyasaya sürülmeye hazır duruma gelmiş sikkeye herhangi bir amaçla sonradan vurulan ufak damgaya denir.
Labarum : Üzerine kristogram işlenmiş olan sancak. I. Konstantinus’un Maxentius’a karşı yaptığı savaştan önce sancakların ucuna koyduğu İsa’nın monogramını taşıyan sembole verilen isim.
Latin Haçı : Düşey kolu uzun, diğerleri kısa olan haça verilen isim.
Lejand : Sikke üzerindeki yazı.
Loros : Üzeri süslü Konsül elbisesi.
Madalyon : Genellikle boyuna asılan metal para şeklinde süs eşyası.
Maphorion : Meryem tarafından kullanılan baş örtüsü.
Mappa : Konsülün arenadaki oyunların başlaması işaretini yere atarak verdiği beyaz mendil.
Miliaresion : Gümüş sikke. I. Iustinianus döneminde solidus’un 1/12’si değerinde, 11. yüzyılda ise sadece hesaplama için kullanılır.
Monogram : İsim, unvan gibi sıfatların ya da bir dua’nın kısaltılmış harfl erinin bir kombinasyonudur.
Nikopois : Meryem’in göğsünde İsa fi gürlü madalyon tutuğu tip.
Nomisma : (Latince Nummus) Kanun anlamındaki Nomos sözcüğünden, türetilmiş sikke, para anlamına gelen ifade.
Nummi : Follisin 1/40’ına eşit bakır sikke değer birimi.
Nummus : Daha çok hesaplamada kullanılan Follisin 1/40’ı, sikke.
Nümismatik : Sikke bilimi. Antik Nümizmatik ve İslami Nümizmatik gibi bölümleri vardır.
OB : (Obryzum) “Aurum Obriziacum” arınmış altın ifadesinden gelir. Saf altından basılan sikkelere bu işaret konur.
Ofis : Ana darphanenin şubesi, ana darphaneye bağlı atölye.
Ofis İşareti : Sikkenin arka yüzünde hangi atölyede basıldığını yunan harfl eri ile gösteren işaret.
Ön Yüz : Sikkelerde esas tipin yer aldığı kısım. Bu yüz bir sikkede birinci derecede önemli olan yüzdür.
Orans : Her iki elini yukarı kaldırmış pozisyondaki Meryem.
Paludamentum : Düz, uzun ve mor askeri pelerin. Genellikle zırhın üzerine giyilir. Sağ omuzda fi bula ile tutturulur.
Pantokrator : “Dünyanın Hakimi” anlamına gelen İsa’nın sıfatlarından biri.
Patrik Haçı : Esas haçın üst kolu üzerine yerleştirilmiş ikinci haçın bulunduğu haç tipi.
Pendilia : Bir ucu diadem ya da taça bağlı, kulak hizasında aşağıya sarkan pendant.
Pentanummia : 5 nummi değerinde bakır/bronz sikke.
Politikon : Palaiologoslar döneminin ufak billon sikkesi.
Potent Haç : Her bir kolunun bitiminde dikey kısa bir çubuk bulunan haç.
Sacred Largesses : Darphane ve sikkenin dağıtılmasından sorumlu görevli.
Sagion : Bir fi bula ile boyun hizasında tutturulan ve omuzların arkasından atılıp sırtı örten pelerin. Genellikle askeri elbise olarak kullanılan Paludamentumun küçüğü.
Scepter : Hükümdarlık Asa’sı. Hükümdarlara ait egemenlik simgesi olan asa bir sopa şeklinde olup, değerli taşlar ve semboller ile bezelidir.
Scyphate : 11. yüzyılın başında basılan kap formunda küçük sikke. Altın, elektron ve gümüşleri basılmıştır.
Semissis : Solidus’un ½’si ağırlığında 2.25 gr. altın sikke.
Sikke Pulu : Sikkenin basımı için, yasal ayar ve ağırlıkta hazırlanan madeni parça.
Siliqua : Özellikle Geç Roma ve Erken Bizans gümüş sikkeleri için kullanılan terim.
Sikke : El araçlarıyla basılan madeni paraya denir. Değeri devletin resmi damgası ile teminat altına alınmış, belli bir şekli ve ağırlığı olan madeni değiş-tokuş aracıdır.
Sikke Basımı : (Sikke darbı) Antikçağ’dan itibaren sikkeler genellikle darp şekliyle elde edilmiştir. Örs şeklindeki alt ve üst kalıplar arasına ısıtılan sikke madeni konularak üstten hızla vurulur ve sikke elde edilir.
Solidus : Yaklaşık 4.5 gr. ağırlığında ayarı yüksek altın sikke. I. Constantinus döneminden itibaren Aureustun yerine tedavüle çıkarılmıştır.
Souppedion : Alçak ayaklık ya da yastık. Genellikle İsa ya da imparatorun ayakları altında görülür.
Stamenon : Histamenon’a verilen diğer isim.
Stavraton : 1367 yılında imparator V. Ioannes’in tedavüle soktuğu gümüş sikke.
Stemma : Süslü, çember şeklinde çelenk taç.
Stemmatargyrion : Kubbe biçiminde imparator tacı.
Tablion : Khlamysin üzerinde yer alan zengin süslü kare bölüm.
Taçlandırmak : Genellikle imparatorların başarılarından dolayı onurlandırılması için dini fi gürler tarafından (İsa, Meryem ya da Azizler) başlarına çelenk biçimli taç takılması.
Tetarteron : II. Nikephoros’un tedavüle soktuğu, solidus’tan daha hafi f olan altın sikke.
Tip : Sikke üzerinde bulunan ve esas olarak tanımlanan fi gür ya da şekil.
Tornese : Küçük billon sikke. Geç Bizans döneminde bakır sikkeler de bu isimi alır. Daha küçük boyutlu olanları fallaro ismini alır.
Trachy : (Stamenon) Kelime anlamı değersiz, düşüktür. 11.-14. yüzyıllar arası basılan, billon ya da bakır konkav sikkeler.
Tremissis : Solidus’un 1/3’ü ağırlığında 1.52 gr. altın sikke. İlk kez I. Theodosius (M.S. 383) tarafından basılmıştır.
Tufa : Tavus kuşu tüyünden sorgucu olan seremonik taç ya da miğfer.
Tunik : Gömlek şeklinde bir tür kısa elbise.
Victoria : Yunan mitolojisinde kanatlı zafer tanrıçası olarak bilinen Victoria Roma imparatorluğu’nda imparatorun zaferinin simgesidir. Elinde çelenk ve defne dalı tutan kanatlı kadın olarak tanımlanır.
Volumen : Parşömen rulo.
Yarım Follis : 20 nummi değerinde bakır/bronz sikke.
Üstte T altta W yazan tarihi altın sikkeler bilği almak istiyorum