A | B | C | Ç | D | E | F | G | H | I | İ | K | L | M | N | O | Ö | P | R | S | Ş | T | U | Ü | V | Y | Z
Ubır – Türk mitolojisi ve halk inancında Vampir anlamına gelir. Obur, Hobur, Vupar, Opkur,
Opkan olarak da bilinir. Ayrıca Rusçaya Убыр (Ubır) ve Вубар (Vubar); Çekçe ve Slovakçaya
Upír olarak geçmiştir. Çekoslavak (Çek ve Slovak) kültüründe tam olarak vampir anlamını verir.
Vipir, Vopır, Vivir olarak da bilinir.
Uçar Han – Türk ve Altay mitolojisinde Haber Tanrısı. Kötü haberleri getiren tanrıdır. Erlik Han’ın
oğludur. Bazen casusların tanrısı olarak görülür. Türklerde “Çaşıt”, casus demektir.
Çaşmak/Çaşıtlamak ise casusluk yapmak anlamına gelir. Uçar Han da çaşıtları (casusları) korur.
Uçan Halı (Uçar Kalı) – Sihirli Halı. Uçabilen ve üzerinde insanları götürebilen bir masal
motifidir. Türk masallarına dışsal tesirlerle girmiştir. Ancak halı Türklerde önemli bir kültürel
öğedir. Bazen Uçan Kilim (Uçar Kilem) olarak adlandırılır.
Uçmag – Türk ve Altay mitolojisinde Cennet. Uçmağ (Uçmak, Ocmah, Uçmah) olarak da
söylenir. Karşıtı Tamagdır. Ölümden sonra iyi insanların mükafat olarak gideceği yer. Yeşilliklerle
ve nimetlerle doludur. Işık dolu bir mekândır. Hemen her inançta ölümden sonra iyi insanların
gideceği güzel bir dünya veya mekân vaat edilir. Uçmak kelimesi Türk kültür tarihinde bir dönem
“Cennet” sözcüğünden çok daha fazla kullanılmıştır ve daha yaygındır.
Uçuh – Türk, Anadolu ve Altay halk inancında hastalık cinidir. Uçug (Uçıg) veya Uşug (Uşıg) da
denir. İnsanlara hastalık veren bir kötü ruh.
Ud Ana – Türk, Moğol ve Altay mitolojisinde İnek Tanrıça. Uy Ana veya Ut Ana da denir.
Eşanlamlı olarak İnek Ana tabiri de kullanılır. Moğollar Üne (Üneğe) Ece derler. Sığırları korur.
Gücü temsil eder.
Ud Ata – Türk, Moğol ve Altay mitolojisinde Boğa Tanrı. Uy Ata veya Ut Ata da denir.
Eşanlamlı olarak Boğa (Buga, Buğa, Buka) Ata tabiri de kullanılır. Moğollar Buh (Buk) Ecege
derler. Boğaları korur. Gücü temsil eder.
Uhur – Türk ve Altay halk inancında Yol Cini. Ugur veya Uğur da denir. Yollarda gezen bir
varlıktır. Görenlere talih ve baht getirir. Uğur kelimesi buradan türemiştir.
Ukulan – Türk, Altay ve Yakut mitolojilerinde Su Tanrısı. Ukulan (Ukula, Ukulo, Ukun) Han
olarak da anılır.
Ulu Ana – Türk ve Altay mitolojisinde Yaratıcı Tanrıça. Büyük Yaratıcı gücü ifâde eder. Uluğ (Olı,
Olu, Olo, Ulı) Ene olarak da bilinir.
Ulu Ata – Türk ve Altay mitolojisinde Yaratıcı Tanrı. Uluğ (Olı, Olu, Olo, Ulı) Ede olarak da bilinir.
Ulu Toyun veya Ulu Tüyer olarak da anılır.
Ulukayın – Türk, Altay, Çuvaş, Yakut, Moğol ve Macar mitolojilerinde, halk inancında ve
şamanizmde Yaşam Ağacı. Uluğkayın, Ulıkadhın, Olokaygın şeklinde de söylenir. Baykayın,
Baykadhın, Paykaygın olarak da bilinir. Eşanlamlı olarak Bayterek (Beyterek, Begterek) veya
Ulubuk (Olobuk, Olıbuk) da denir. Yerle göğü birbirine bağlayan yaşam ağacıdır. Yakutlarda Luk
Mas (Aal Luuk Mas, Ağal Luğuk Mas) denilir.
Ulukun – Türk ve Altay mitolojisinde Işık Tanrısı. Ulukoyun olarak da söylenir.1 Yeryüzüne
aydınlık sağlar. Ulukun/Ulugun (Ulu Gün) aynı zamanda nevruz bayramı demektir ve ışık, ateş ile
de bağlantılıdır.
Umay – Türk mitolojisinde doğum ve bereketin sembolü olan en önemli tanrıçanın adıdır.
Omay, Imay, Ubay, Humay olarak da anılır.
Ural Han – Türk, Başkurt ve Altay mitolojisinde söylencesel hakan. Başkurtların söylencelerinde
adı geçer.
Urasa – Türk, Anadolu ve Altay halk kültüründe ve şamanizmde Nefes Tedavisi. Günümüzde
biraz da farklı kavramlarla karıştırılarak (ve benzeşerek) Üfürükçülük adı verilen, doğaüstü
güçlerle iletişime geçilerek uygulanan tedâvi yöntemi. Urasalamak; bu işlemi yapmayı ifâde
eder. Ayrıca sözcük, Sümer mitolojisindeki Uras ile de bağlantılı görünmektedir.
Urgun – Türk, Anadolu ve Altay halk kültüründe Cin. Orgun veya Vurgun da denir. Ateşten
yaratılmıştır. Tek ağaçların altında, su kıyılarında yaşar.
Usan Han – Türk, Moğol ve Altay mitolojisinde Su Tanrısı. Uhan Han da denir. Yeryüzündeki
suları ve su kaynaklarını, bulakları, pınarları korur. Suların bollaşmasını sağlar. Kalkanı sudan
yapılmıştır. Yürüdüğü yerlerden sular fışkırır. Rengi kırmızıdır. Moğolların 99 güney tanrısının
temsilcisidir. (Tatay Han ise 77 Kuzey tanrısının temsilcisidir.)
Utkaçı Han – Türk ve Altay mitolojisinde Kurban Tanrısı. Utkuçı da denir. Kurbanları Ülgen’e
iletir. Gökyüzünde yaşar. Ülgen’e en yakın tanrıdır. Şamanlar trans halindeyken getirdiği kurbanı
alarak Ülgen’e götürür. Çünkü şaman en fazla Altınkazık (Kutup) Yıldızına kadar ulaşabilir. Geri
dönen Şaman’a ise kaz (olasılıkla düşünsel ilham) hediye eder. Şaman bu kaza binerek geri
döner.
Uylak – Artvin çevresinde inanılan yaratık. Uylakların, geceleri dışarıda dolaşan veya yolculuk eden
kimselere musallat olduğuna inanılır.
Uzuh – Türk ve Altay mitolojilerinde, efsânelerde, masallarda ve halk anlatılarında bahsedilen
dev insanlar. Uzuğ veya Uğuz olarak da bilinirler. “Ucugulu” veya “Uzunbuluk” adıyla da
anılırlar.
Terimler etimolojisi ve hakkında daha geniş bilgi için bkz. Karakut, Deniz. (2012). Türk Söylence Sözlüğü. Dijital Baskı.
A | B | C | Ç | D | E | F | G | H | I | İ | K | L | M | N | O | Ö | P | R | S | Ş | T | U | Ü | V | Y | Z
